საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა, სხვა განვითარებული ქვეყნების კანონმდებლობისგან განსხვავებით, ძალიან ხშირად იცვლება. ლოგიკურიც არის, კანონი ეტაპობრივად უნდა იხვეწებოდეს და ერგებოდეს სახელმწიფოს ზოგად განვითარებას.
კანონის ცვლილება ძალიან ბევრი დეტალის გათვალისწინებას მოითხოვს და შესაბამისად, გაურკვეველი საკითხები/გარემოებები ხშირია. გადამხდელისთვის რთულია მოკლე დროში ჯერ შეისწავლოს საკანონმდებლო სიახლეები და შემდეგ სწორად და შესაბამისად გამოიყენოს პრაქტიკაში, ამიტომაც შეცდომის დაშვების ალბათობა არსებითად იზრდება.
არსებობენ გადამხდელები, რომლებიც ნებით თუ უნებლიეთ არ იხდიან ან არასწორად იხდიან სახელმწიფო გადასახადებს, ასეთ შემთხვევებს საგადასახადო პასუხისმგებლობა მოჰყვება.
ვფიქრობ, ბიზნესის ყველა წარმომადგენელმა უნდა იცოდეს თუ რა შემთხვევაში დგება სისხლის სამართლის კანონმდებლობით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობა.
როდის მოჰყვება სისხლის სამართლის კანონმდებლობით დადგენილი პასუხისმგებლობა სახელმწიფო გადასახადების გადაუხდელობას?
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-40 თავი არეგულირებს საგადასახადო სამართალდარღვევათა სახეებსა და პასუხისმგებლობას. აღნიშნული თავის 275-ე მუხლის მიხედვით, პირის მიერ საგადასახადო დეკლარაციაში გადასახადის თანხის 100 000 ლარზე მეტით შემცირება მიიჩნევა გადასახადისგან თავის არიდებად და იწვევს პასუხისმგებლობას საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
თუ საგადასახადო შემოწმების შედეგად აღმოჩნდა, რომ დეკლარაციაში გადასახადის თანხა შემცირებულია 100,000 ლარზე მეტით, პასუხისმგებლობა დგება ასევე საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობის შესაბამისადაც. ამ უკანასკნელით კი პასუხისმგებლობა გათვალისწინებულია გადასახადის მხოლოდ განზრახ თავის არიდებისათვის (საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი, მ.218 (გადასახადისათვის თავის არიდება)).
დიდი ოდენობით გადასახადისათვის განზრახ თავის არიდება ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ხუთ წლამდე.
გადამხდელს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა არ დაეკისრება, თუ საგადასახადო შემოწმების შედეგებზე „საგადასახადო მოთხოვნის” მიღებიდან 45 სამუშაო დღის ვადაში გადახდილი, გადავადებული ან კორექტირებული იქნება გადასახდელად დაკისრებული ძირითადი თანხა ან მისი გადახდის ვალდებულება შეჩერებულია კანონის საფუძველზე.
იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდა, რომ კომპანიამ განზრახ აარიდა თავი გადასახადებს და თანხა აღემატება 100,000 ლარს, ამასთან, საგადასახადო მოთხოვნის მიღებიდან 45 სამუშაო დღის ვადაში მოხდა მისი გადახდა, გადავადება ან შეჩერება, პირს აღარ დაეკისრება კანონით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობა.
ამ ყველაფერთან ერთად, საინტერესოა საგადასახადო კოდექსში არსებული ჩანაწერი (269-ე მუხლის მე-7 ნაწილი), საგადასახადო ორგანოს/დავის განმხილველ ორგანოს ან სასამართლოს უფლება აქვს, გაათავისუფლოს კეთილსინდისიერი გადასახადის გადამხდელი ამ კოდექსით გათვალისწინებული სანქციისაგან, თუ სამართალდარღვევა გამოწვეულია გადასახადის გადამხდელის შეცდომით/არცოდნით. თუმცა, უმეტეს შემთხვევებში მხედველობაში არ მიიღება გადამხდელის ქმედებაში ადგილი ჰქონდა განზრახვას, თუ სამართალდარღვევა ჩადენილია დაუდევრობის, გამოუცდელობის ან გამოანგარიშების დროს დაშვებული შეცდომის შედეგად.
კონკრეტულად კომპანიის რომელ წარმომადგენელს შეიძლება დაეკისროს პასუხისმგებლობა?
რაც შეეხება კომპანიის კონკრეტული წარმომადგენლის პასუხისმგებლობას, საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, საგადასახადო სამართალდარღვევისათვის საწარმოს/ორგანიზაციის მიმართ საგადასახადო სანქციის გამოყენება შესაბამისი საფუძვლების არსებობისას არ ათავისუფლებს მის თანამდებობის პირებს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ადმინისტრაციული, სისხლისსამართლებრივი ან სხვა სახის პასუხისმგებლობისაგან.
გამოდის, რომ შესაბამისი საფუძვლის არსებობისას, პასუხისმგებლობა კოლექტიური სუბიექტების (საწარმოები, ორგანიზაციები) გარდა, შეიძლება დაეკისროთ ასევე ფიზიკურ პირებს (თანამდებობის პირებს).
